TẢN MẠN VỀ NGÔN NGỮ VÀ THÔNG ĐIỆP HOA
( 23-02-2015 - 02:55 PM ) - Lượt xem: 1340
Là một sinh vật sống nên hoa có cảm xúc, cảm giác, vì thế ta gán cho hoa có hồn hoa. Mỗi loài hoa một vẻ hương, sắc rất độc đáo, nên ta cũng cho là có tính cách hoa. “Hồng nào hồng chẳng có gai” nên hoa hồng có vẻ đài các, kiêu kỳ, trong khi hoa sữa êm dịu, ngọt ngào... Hoa tuy lặng lẽ, nhưng cũng có ngôn ngữ hoa, thông điệp hoa. Do đó, tuy không nói mà hoa như đã nói rất nhiều.
Hoa là một sinh vật trong thế giới tự nhiên. Đây là một sinh vật kỳ lạ, có hương, có sắc, có đời sống và chu trình tồn tại.
Có loài hoa chỉ có sắc – sắc rực rỡ, chói chang đấy, nhưng không có hương (hoa dâm bụt). Có nhiều loài hoa chỉ nở vài ngày, hoặc sáng nở, tối tàn, hay thậm chí chỉ nở trong khoảnh khắc vào ban đêm – hoa quỳnh. Đời sống của hoa là để làm đẹp, khoe hương sắc với đời, chỉ tính bằng khoảng tồn tại thời gian. Nhiều loài hoa lại biến hóa thành một dạng sống mới: hoa lúa thành hạt lúa, hoa cau thành quả cau,... Sau đó, những dạng sống này lại bắt đầu một chu trình khác: quả - hạt – cây – hoa.
Là một sinh vật sống nên hoa có cảm xúc, cảm giác, vì thế ta gán cho hoa có hồn hoa. Mỗi loài hoa một vẻ hương, sắc rất độc đáo, nên ta cũng cho là có tính cách hoa. “Hồng nào hồng chẳng có gai” nên hoa hồng có vẻ đài các, kiêu kỳ, trong khi hoa sữa êm dịu, ngọt ngào... Hoa tuy lặng lẽ, nhưng cũng có ngôn ngữ hoa, thông điệp hoa. Do đó, tuy không nói mà hoa như đã nói rất nhiều.
µ
Có những ấn tượng chung về tiếng nói hoa, được công chúng chấp nhận.
Tiếng nói hoa vừa là sự tự biểu hiện tính cách, vừa là thông điệp nhắn gửi với thiên hạ. Đó cũng là sự thể hiện giá trị và ý nghĩa tượng trưng của hoa.
Xin trích dẫn qua một số tra cứu như sau:
Hoa Loa kèn đỏ (Amaryllis): nhút nhát, bẽn lẽn. Hoa Cỏ chân ngỗng trắng (Anemone (white)): thành thật. Hoa Cúc dại (Ambrosa): đạo đức. Hoa Đỗ quyên (Azalea): khiêm tốn, kiên nhẫn. Hoa Chuông lá tròn (Bluebell): biết ơn. Hoa Xương rồng (Cactus): ham muốn. Hoa Trà (đỏ) (Camellia (red)): trọng tình yêu. Hoa Cẩm chướng (Carnation): thất vọng. Hoa Anh đào (Cherry Blossom): hiền lành, dịu dàng. Hoa Cúc vàng (Chrysanthemum): sự lung lay. Hoa Cúc trắng (Chrysanthemum (white)): thật thà. Hoa Cỏ bốn lá (Four-leaf clover): may mắn. Hoa Thủy tiên vàng (Daffodif):sự tôn trọng. Hoa Thược dược (Dahlia): tốt lành. Hoa Cúc (Daisy): sự tin tưởng. Hoa Nhung tuyết (Edeneweiss): sự can đảm. Hoa Lưu ly (Forget-me-not): tình yêu đích thực. Hoa Lan Nam Phi (Freesia): ngây ngô, non nớt. Hoa Dành dành (Gardenia): tình yêu thầm kín. Hoa Dâm bụt (Hibiscus): hiền lành. Hoa Kim ngân (Honeysuckle): rộng lượng, hào phóng. Hoa Tú cầu: (Hydrangea): sự kiêu hãnh. Hoa Nhài (Jasmine): thân thiện, yêu kiều. Hoa Oải hương (Lavender): thủy chung. Hoa Loa kèn trắng (Lily (white)): tinh khiết, trong sạch. Hoa Loa kèn vàng (Lily (orange)): sự thù hằn. Hoa Loa kèn thung lũng (Lan chuông) (Lily of the valley (Spider Lily)): ngọt ngào. Hoa Loa kèn hổ (Tiger Lily): giàu sang. Hoa Loa kèn nhện đỏ (Red Spider Lily): tình yêu bất diệt/ không thể yêu nhau. Hoa Sen (Lotus): xa cách từ tình yêu của anh ta. Hoa Mộc lan (Magnolia): tự nhiên. Hoa Thiên đường buổi sáng (Morning glory): lời hứa bướng bỉnh. Hoa Thủy tiên (Narcissus): lòng tự trọng. Hoa Bướm (hoa păng-xê) (Pansy): thận trọng, chu đáo. Hoa Anh túc đỏ (Pappy (red)): thương yêu, ngộ nghĩnh.
Ngôn ngữ của các loài hoa là một phương thức truyền thông của con người trong nhiều nền văn hóa, có những thông điệp (ý nghĩa) được mã hóa.
Tuy nhiên, mỗi loài hoa đều mang những thông điệp riêng, tùy thuộc vào văn hóa vùng miền, đất nước. Do đó, ta không lấy làm lạ khi có những loài hoa mang tiếng nói khác nhau, trong khi về cơ bản là giống nhau. Hồng đỏ tượng trưng cho tình yêu nồng nàn, lãng mạn; hồng trắng ngụ ý sự trinh trắng, trong sạch; hoa cúc trắng thể hiện sự thuần khiết. Hướng dương quay theo Mặt trời trong hành trình từng ngày, từ Đông sang Tây, hoa cao lớn, có giá trị về mọi mặt nên thường cảm thấy có quyền kiêu văng là vậy.
Sau đây là một số tra cứu trên các từ điển hoa khác để tham khảo về mấy loại hoa lãng mạn nhất.
Hoa Tử đinh hương: lời nhắn gửi – Em còn yêu anh chứ? Hoa Iris (tím đậm): niềm hy vọng, lòng trung thành. Hoa Hồng: Anh yêu em. Hoa Tulip (hồng nhạt): tình yêu hoàn hảo. Hoa Cúc dại (trắng): tình yêu ngây thơ, trong trắng, chân thành. Hoa Ly (trắng hồng): vẻ đẹp tình yêu thanh khiết. Hoa Phăng: sự mê hoặc quyến rũ. Hoa Hướng dương: tỏ tình cảm mến mộ, khâm phục. Hoa Phong lan (tím hồng): vẻ đẹp tình yêu lôi cuốn. Hoa dại (trắng nhỏ): bất thường, đôi lúc kỳ quái.
Tính cách của hoa có thể dùng để nói lên tính cách con người.
Hoa Cẩm chướng: có phong cách quyến rũ, hấp dẫn, duyên dáng. Hoa Iris: tràn đầy hy vọng, cảm nhận sâu sắc, rất can đảm.Hoa Hướng dương: nhiệt tình, trung thực, dũng cảm, lạc quan. Hoa Cúc trắng: trong sáng, lạc quan, sôi nổi, linh hoạt. Hoa Hồng: lãng mạn, rất đáng yêu, suy nghĩ tích cực, luôn tin tưởng tình yêu đích thực. Hoa Tulip trắng: vui vẻ, hồn nhiên, lạc quan, được mọi người mến mộ. Hoa Lưu ly: thân thiện, có tính khôi hài, lôi cuốn mọi người.
Cùng một loài hoa, nhưng màu khác nhau thì tính cách, ý nghĩa và thông điệp cũng thay đổi.
Hoa Sen trắng biểu thị sự trong sáng tuyệt đối, tâm hồn thuần khiết. Hoa Sen xanh (thực chất là hoa sen trắng có cánh màu hồng nhạt ngả sang xanh) thể hiện người có sức mạnh, ý chí, nghị lực, niềm tin. Hoa Phăng hồng: tôi không bao giờ quên bạn. Hoa Phăng đỏ: trái tim tôi đang đập loạn nhịp vì bạn. Hoa Phăng đơn sắc: tôi đồng ý. Hoa Phăng trắng: bạn thật ngọt ngào và dễ thương. Hoa Phăng vàng: sự từ chối.
Hoa cũng thường gắn với quan niệm tôn giáo. Hoa Lan chuông được ưa chuộng ở phương Tây vì có hình dáng giống như giọt nước mắt của Đức Mẹ dưới chân thánh giá, nên được dùng trang trí bệ thờ. Trong khi đó, ở phương Đông, hoa Sen được gắn với đạo Phật, kể cả mô hình đài sen, tòa sen.
Hoa còn gắn liền với tâm lý con người dân tộc. Hoa Huệ được bày trên bàn thờ, nhưng tuyệt nhiên hoa Nhài bị loại trừ bởi mùi hương gắt, nồng nàn kỳ lạ. Tuy nhiên, chúng ta lại thích uống trà hoa nhài.
µ
Do hoa có ngôn ngữ, có tính cách, nên thường được dùng trong giao tiếp và ứng xử văn hóa. Vì thế, tặng hoa là cả một vấn đề.
Hoa, ở một phương diện, là biểu hiện sự giao lưu, sự cảm thông, tình bạn.
Chuyện kể rằng, dưới thời đại Nữ hoàng Victoria, hoa Ngọc trâm trở thành thứ hoa thời thượng, được Thủ tướng Disaeali yêu thích nhất. Khi Ngài qua đời, Nữ hoàng đã gửi viếng vòng hoa kết bằng loài hoa này từ khu vườn Hoàng gia để bày tỏ mối thiện cảm và lòng kính trọng.
Nhớ ơn giúp đỡ giác ngộ trong buổi đầu Cách mạng, đã thành lệ, năm nào nhà văn Nguyễn Tuân cũng thăm Tết và tặng nhà thơ Tố Hữu chùm Hoa tím:
Thủy chung tình bạn chùm hoa tím
Hôn nhụy hoa thơm, tưởng Huế gần
Đặc biệt, trong tình yêu, khi ướm hỏi, ngỏ lời hay cầu hôn đều có cách tặng hoa riêng. Thường người ta tặng hoa hồng. Nhưng chỉ có hồng đỏ là biểu tượng tình yêu đam mê muôn đời. Bạn trẻ thiếu kiến thức, tặng hoa hồng vàng cho người yêu có hiểu biết thì thật nguy hiểm. Bởi vì, đây là loại hoa tượng trưng cho tình yêu phai nhạt và không chung thủy.
Trong muôn vàn kiến thức, con người hiện đại cần có kiến thức về hoa, đặc biệt là ngôn ngữ hoa. Điều đó thể hiện trình độ văn hóa và ứng xử văn hóa cần thiết.
PGS.TS ĐÒAN TRỌNG HUY
Mùa xuân 2015.
