NHÂN VẬT TAM QUỐC TRONG DI CẢO NGUYỄN HUY TƯỞNG
( 14-11-2016 - 09:54 AM ) - Lượt xem: 1060
Đến như Tào Tháo thì thực là anh hùng chứ không phải gian hùng. Vì nếu cho Tháo là gian, thì César bên La Mã, Napoléon bên Pháp cũng không được tiếng anh hùng
NGUYỄN HUY TUỎNG
Trong đời Tam Quốc, vừa anh hùng vừa quân tử ấy là Khổng Minh. Cái tài ấy mới là nên phục, cái đức ấy mới là nên kính. Lòng trung nghĩa của ông thật là chói lọi về nghìn thu, tiết tháo của ông thật có thể làm gương cho thiên cổ. Ấy mới là học, học mà bao quát được cả việc đời; học mà trau dồi được đức hạnh. Ấy mới là làm, làm một cách chính đại quang minh, tỏ rõ lòng son cho hậu tiến. Những kẻ thấy đời loạn mà chán đời há chẳng nên mở mắt mà nhìn gương ông Lượng ư?
Người thứ hai, không mảy may một chút xấu nào, ấy là Triệu Vân. Anh hùng mà điềm đạm, trung dũng và ngay thẳng, ít nói mà hay làm, mà công việc làm thì rực rỡ vẻ vang. Tuy vậy ít nói thì ít nói, nhưng lúc khuyên Lưu Bị mới vào Tứ Xuyên, như lúc ngăn Lưu Bị không nên đánh Ngô, không phải là người kinh luân sao nói được vậy. Không ghen, không kiêu, lại là hai đức tính đáng phục nữa.
Ông thật là người hoàn toàn. Lượng và Vân, hai người là hai bó hoa thơm trong đời Tam Quốc vậy.
Nghĩa khí của Quan Công thì vằng vặc nghìn thu không mai một. Nhưng ông phải cái quá kiêu.
Khương Duy thì tài có, dũng có, kinh luân có, trung có, nhưng ý nghĩ không quán triệt, lại không thức thời, không thương dân.
*
Đến như Tào Tháo thì thực là anh hùng chứ không phải gian hùng. Vì nếu cho Tháo là gian, thì César bên La Mã, Napoléon bên Pháp cũng không được tiếng anh hùng. César, Napoléon có cái tội tầy đình là đánh đổ dân chủ, chứ Tháo chỉ là người anh hùng tự lập trong thời loạn ly mà thôi. Khôn ngoan và tinh anh Tháo đã có thừa, lại thêm quả quyết phân minh, trông xa biết rộng, Tháo là người anh hùng lưu danh thiên cổ chứ không di xú vạn niên. Hiếp thiên tử Tháo mang tiếng xấu, nhưng Bị, Quyền, đặt vào chân Tháo, trong tay có mãnh tướng hùng binh, chắc không kém nào. Tháo tàn ngược, nhưng để hộ thân chứ không để lấy vui như Trụ - Kiệt.
Vậy thì chê Tào Tháo tức là bất công vậy.
Lưu Bị thì “nhân” nhưng thất tín và khí tàn. Tuy ông không tài bằng Tháo, nhưng ông hơn Tháo vì cái đức dùng người của ông: Tháo thì dùng người để lấy việc cho mình, ông thì dùng người để đánh bạn. Tháo thì dùng bạo để nghiêm quân, ông thì dùng hòa để yên quân. Vậy mới biết ông hơn Tháo chỉ ở chỗ đó mà thôi, nhưng cái hơn đó thực là đáng kính đáng phục vậy.
Ông với Khổng Minh thật xứng đôi lắm vậy.
Tôn Quyền thì trung hậu, hiếu thảo, khôn ngoan và thông minh, ngồi giữ Giang Đông không phụ lời ủy thác của anh. Nhưng cũng kém Tào Tháo và Lưu Bị.
(Nhật ký, 7 Septbre (tháng chín) 1931)
